اربعین...
عدد چهل (اربعين)
واژه «اربعين» در متون ديني و مجموعه هاي حديثي از ارزش والايي برخوردار است. آثار حفظ چهل حديث، اخلاص عمل در چهل روز و دعاي عهد در چهل صبح، كمال عقل در چهل سالگي، دعا براي چهل مومن، شهادت چهل مومن براي ميت، برگزاري عبادت در چهل شب چهارشنبه براي ديدار حضرت ولي عصر عليه السلام و بعثت غالب انبياء در چهل سالگي، از جمله مواردي است كه ارزش و جايگاه اين اصطلاح اسلامي و عرفاني را مشخص مي سازد.
«اربعين» از اصطلاحات رايجي است كه در متون اسلامي كاربرد زيادي دارد، مثلادر برخي از روايات به عنوان نماد كمال، حدي براي تصفيه باطن و... قلمداد شده است. به مناسبت روز اربعين شهادت امام حسين عليه السلام برخي از موارد كاربرد اين واژه ارزشمند كه در فرهنگ اسلامي به مناسبتهاي گوناگون از آن ياد شده و گاهي پيامهاي اخلاقي و دستورهاي الهي با آن همراه شده است ،اشارهمي شود؛ شهادت چهل مومن
امام صادق عليه السلام فرمود:
«هر گاه يكي از اهل ايمان بميرد و بر جنازه او چهل نفر از مومنين حضور يابند و گواهي دهند كه پروردگارا! ما به جز خوبي و نيكي از اين شخص نديده ايم و تو از ما داناتر هستي، خداوند متعال مي فرمايد: «من نيز شهادت شما را پذيرفتم و آنچه ]از بديها و گناهان[ از او مي دانستم كه شما بي اطلاع بوديد، همه را بخشيدم.» همچنين امام صادق عليه السلام مي فرمايد:«در بني اسرائيل عابدي بود كه پيوسته به عبادت و راز و نياز اشتغال داشت. خداوند متعال به حضرت داوود عليه السلام وحي فرستاد: اي داوود! اين مرد عابد، فردي رياكار و غيرمخلص است. هنگامي كه او مرد، حضرت داوود عليه السلام به تشييع جنازه اش حاضر نشد. اما چهل نفر از بني اسرائيل حضور يافتند و در درگاه الهي به خوبيهاي ظاهري وي شهادت دادند و از خداوند طلب عفو و آمرزش براي وي نمودند. در هنگام غسل نيز چهل نفر ديگر چنين كردند و در هنگام دفن چهل نفر ديگر آمده، بعد از گواهي به نيكمردي عابد از خداوند متعال آمرزش او را خواستار شدند. در آن حال، خداوند به حضرت داوود عليه السلام وحي كرد كه من او را به خاطر شهادت آن عده بخشيدم و اعمال بد او را ناديده گرفتم.
دعا براي چهل مومن
پيشواي ششم يكي از مهم ترين عوامل استجابت دعا را مقدم شمردن ديگر مومنين در هنگام دعا مي داند. آن حضرت
ميفرمايد: «هر كس چهل نفر از مومنين را در دعا كردن بر خود مقدم بدارد، سپس حاجات خود را بطلبد، دعاي او به اجابت خواهد رسيد.» آن حضرت تاكيد مي فرمايد كه اگر اين گونه دعا كردن در نماز شب و بعد از آن باشد، تاثير بيشتري خواهد داشت. همچنين دعا كردن چهل مومن در قنوت نماز وتر در دل شبهاي تار، اجابت دعا را نزديك تر و سريع تر مي نمايد.
دعاي چهل نفره
دعا كردن هميشه خوب و يكي از سلاحهاي مومن و وسيله ارتباط با پروردگار عالميان است. هنگامي كه انسان خود را از هر جهت درمانده و عاجز مي بيند با جان و دل زمزمه مي كند كه:
سينه مالامال درد است اي دريغا مرهمي
دل ز تنهايي به جان آمد خدايا همدمي
در آن لحظات حساس، دعا همچون نور اميدي در دل انسان مي تابد و دعا كننده علاوه بر آرامش درون، اعتماد به نفس، تلطيف روح، عشق و معرفت خويش را نيز به نمايش مي گذارد. امام صادق عليه السلام در يكي از رهنمودهاي حكيمانه خويش ما را به دعاي دسته جمعي فرامي خواند و مي فرمايد:«اگر گروهي چهل نفره جمع شوند و خداي خويش را بخوانند، مطمئنا دعاي آنان مستجاب خواهد شد و اگر چهل نفر نبودند گروه چهار نفره، ده بار خدا را بخوانند كه همين اثر را دارد و اگر بيش از يك نفر نباشد و چهل بار خدا را صدا بزند، خداي عزيز خواسته او را برآورده خواهد كرد.»
آمرزش چهل گناه
حضرت باقرعليه السلام يكي از حقوق واجب مسلمانان بر عهده همديگر را، حضور در تشييع جنازه آنان مي شمارد و با توجه به اهميت آن، تاثير معنوي اين حضور را نيز بيان مي فرمايد: «كسي كه جنازه اي را از چهار طرف حمل كند، خداوند متعال چهل گناه كبيره او را خواهد بخشيد.»
كمال در چهل سالگي
از مهمترين نكاتي كه در زندگي انسان وجود دارد و در مرحله تكامل معنوي و شخصيت وي موثر است، رسيدن به مراتبي از سن و سال است كه انسان كاملتر و پخته تر مي شود. خداوند متعال در اين زمينه چهل سالگي را اوج كمال انساني مي داند و مي فرمايد: «تا زماني كه به كمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگي بالغ گردد، مي گويد: پروردگارا! مرا توفيق ده تا شكر نعمتي را كه به من و پدر و مادرم دادي، به جا آورم و كار شايسته اي انجام دهم كه از آن خشنود باشي و فرزندان مرا صالح گردان! من به سوي تو بازمي گردم و توبه مي كنم و از مسلمانان مي باشم.»
آثار چهل روز اخلاص
امام رضا عليه السلام از پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله چنين نقل فرمود: «هيچ بنده اي چهل روز اعمال خود را خالصانه به درگاه حضرت حق انجام نمي دهد، مگر اينكه خداوند متعال چشمه سارهاي حكمت را از قلب او به زبانش جاري مي سازد.»
ياران حضرت مهدي عليه السلام
هنگامي كه حضرت مهدي عليه السلام ظهور مي كند هر يك از ياران و شيعيان آن حضرت معادل نيروي چهل مرد قدرت روحي و بدني خواهد داشت. امام سجاد عليه السلام فرمود: «هر گاه قائم ما قيام كند، خداوند متعال از شيعيان ما آفت، بلاو سستي را دور خواهد كرد و دلهاي آنان را همانند پاره هاي آهن قوي و محكم مي نمايد و نيروي هر يك از آنان را معادل نيروي چهل مرد قرار خواهد داد.»
چهل روز عزاي مومن
رسول گرامي اسلام صلوات الله عليه در سفارشهاي خويش به جناب ابو ذر غفاري به اهميت و جايگاه والاي مومن در جهان اشاره كرده و فرموده است: «اي ابوذر! هنگامي كه مومني از دنيا مي رود، زمين تا چهل روز براي فقدان او گريان و عزادار است.» ممكن است منشا مجالس اربعين براي اموات مومنين همين روايت نبوي باشد.
زندگي چهل ساله
هنگامي كه فرزدق شاعر، قصيده معروف خود را در مدح حضرت امام سجاد
عليه السلام در حضور خليفه ستمگر عباسي، هشام بن عبدالملك، با رشادت تمام قرائت كرد، خليفه بر او خشم گرفت و دستور داد تا فرزدق را علاوه بر قطع حقوق، به جرم دفاع از اهل بيت عليهم السلام زنداني كنند؛ اما بعد از گذشت مدتي به دعاي امام چهارم عليه السلام آزاد شد. امام
زين العابدين عليه السلام براي كمك به فرزدق مبلغي را كه چهل سال مخارج زندگي اش را كافي بود به حضورش فرستاد و فرمود: «اگر مي دانستم بيش از چهل سال زنده خواهي بود، بيشتر مي فرستادم.» علي بن يونس بياضي مي نويسد: دقيقا بعد از چهل سال از آن تاريخ، فرزدق به ديار باقي شتافت و صداقت و كرامت امام چهارم بر همگان روشن شد.
بعثت انبياء (ع) در چهل سالگي
در روايت آمده است كه اكثر انبياء در چهل سالگي به رسالت مبعوث شده اند. همچنان كه رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله نيز در چهل سالگي به رسالت مبعوث گرديد. امام باقر عليه السلام فرمود: «پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در63 سالگي از دنيا رفت، كه آخر سال دهم هجرت بود. آن حضرت بعد از تولد خويش هنگامي كه چهل سالش كامل گرديد، به پيامبري رسيد و13 سال ديگر در مكه بود كه در53 سالگي به مدينه هجرت كرد و بعد از ده سال در مدينه به سراي جاويدان منتقل شد.»
حفظ چهل حديث
حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله در زمينه پاسداري از فرهنگ و معارف اسلام مي فرمايد:«هر كس از امت من چهل حديث از احاديث ديني مورد نياز جامعه را حفظ كند، خداوند متعال او را در روز قيامت به عنوان فقيه و دانشمند محشور خواهد كرد.» بر اساس همين حديث، دانشمندان بزرگ شيعه تلاش كرده اند كه كتابهايي را به نامهاي اربعين و چهل حديث از خود به يادگار بگذارند تا شايد مشمول اين كلام نوراني رسول گرامي اسلام بشوند، نظير: اربعين شيخ بهايي، اربعين شهيد اول، اربعين مجلسي دوم، اربعين جامي و چهل حديث امام خميني رحمت الله عليه.
آثار گناه تا چهل روز
آثار گناهاني كه انسان مرتكب مي شود تا چهل روز در روح و روان او باقي است. امام صادق عليه السلام فرمود: «كسي كه از شراب و مسكرات حرام استفاده كند تا چهل روز نمازش پذيرفته نمي شود، مگر اينكه حقيقتا توبه كند.»
اصلاح تا چهل سالگي
اساسا افراد سعادتمند و كساني كه به دنبال خوشبختي و كمال هستند تا سن چهل سالگي در اعمال و رفتارشان نشانه هاي اصلاح پيدا مي شود؛ اما اگر تا سن چهل سالگي تغييراتي در رفتارهاي زشت و ناپسند آنان ايجاد نگردد، بعد از آن اصلاحشان مشكل خواهد بود. رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در اين زمينه به مسلمانان هشدار داده و فرموده است:«هنگامي كه شخص به سن چهل سالگي پا مي گذارد و كارهاي نيك او از اعمال زشتش بيشتر نباشد، شيطان پيشاني او را بوسيده، ميگويد: اين چهره اي است كه ديگر روي سعادت و خوشبختي را نخواهد ديد.» و در حديث ديگري آن حضرت افراد چهل ساله اي را كه به سوي صلاح گام برنمي دارند از دوزخيان به شمار مي آورد و مي فرمايد: «فرد چهل ساله اي كه در انديشه كارهاي نيك نباشد، براي ورود به آتش جهنم، خود را آماده كند كه نجات او مشكل است.»
واژه «اربعين» در متون ديني و مجموعه هاي حديثي از ارزش والايي برخوردار است. آثار حفظ چهل حديث، اخلاص عمل در چهل روز و دعاي عهد در چهل صبح، كمال عقل در چهل سالگي، دعا براي چهل مومن، شهادت چهل مومن براي ميت، برگزاري عبادت در چهل شب چهارشنبه براي ديدار حضرت ولي عصر عليه السلام و بعثت غالب انبياء در چهل سالگي، از جمله مواردي است كه ارزش و جايگاه اين اصطلاح اسلامي و عرفاني را مشخص مي سازد.
«اربعين» از اصطلاحات رايجي است كه در متون اسلامي كاربرد زيادي دارد، مثلادر برخي از روايات به عنوان نماد كمال، حدي براي تصفيه باطن و... قلمداد شده است. به مناسبت روز اربعين شهادت امام حسين عليه السلام برخي از موارد كاربرد اين واژه ارزشمند كه در فرهنگ اسلامي به مناسبتهاي گوناگون از آن ياد شده و گاهي پيامهاي اخلاقي و دستورهاي الهي با آن همراه شده است ،اشارهمي شود؛ شهادت چهل مومن
امام صادق عليه السلام فرمود:
«هر گاه يكي از اهل ايمان بميرد و بر جنازه او چهل نفر از مومنين حضور يابند و گواهي دهند كه پروردگارا! ما به جز خوبي و نيكي از اين شخص نديده ايم و تو از ما داناتر هستي، خداوند متعال مي فرمايد: «من نيز شهادت شما را پذيرفتم و آنچه ]از بديها و گناهان[ از او مي دانستم كه شما بي اطلاع بوديد، همه را بخشيدم.» همچنين امام صادق عليه السلام مي فرمايد:«در بني اسرائيل عابدي بود كه پيوسته به عبادت و راز و نياز اشتغال داشت. خداوند متعال به حضرت داوود عليه السلام وحي فرستاد: اي داوود! اين مرد عابد، فردي رياكار و غيرمخلص است. هنگامي كه او مرد، حضرت داوود عليه السلام به تشييع جنازه اش حاضر نشد. اما چهل نفر از بني اسرائيل حضور يافتند و در درگاه الهي به خوبيهاي ظاهري وي شهادت دادند و از خداوند طلب عفو و آمرزش براي وي نمودند. در هنگام غسل نيز چهل نفر ديگر چنين كردند و در هنگام دفن چهل نفر ديگر آمده، بعد از گواهي به نيكمردي عابد از خداوند متعال آمرزش او را خواستار شدند. در آن حال، خداوند به حضرت داوود عليه السلام وحي كرد كه من او را به خاطر شهادت آن عده بخشيدم و اعمال بد او را ناديده گرفتم.
دعا براي چهل مومن
پيشواي ششم يكي از مهم ترين عوامل استجابت دعا را مقدم شمردن ديگر مومنين در هنگام دعا مي داند. آن حضرت
ميفرمايد: «هر كس چهل نفر از مومنين را در دعا كردن بر خود مقدم بدارد، سپس حاجات خود را بطلبد، دعاي او به اجابت خواهد رسيد.» آن حضرت تاكيد مي فرمايد كه اگر اين گونه دعا كردن در نماز شب و بعد از آن باشد، تاثير بيشتري خواهد داشت. همچنين دعا كردن چهل مومن در قنوت نماز وتر در دل شبهاي تار، اجابت دعا را نزديك تر و سريع تر مي نمايد.
دعاي چهل نفره
دعا كردن هميشه خوب و يكي از سلاحهاي مومن و وسيله ارتباط با پروردگار عالميان است. هنگامي كه انسان خود را از هر جهت درمانده و عاجز مي بيند با جان و دل زمزمه مي كند كه:
سينه مالامال درد است اي دريغا مرهمي
دل ز تنهايي به جان آمد خدايا همدمي
در آن لحظات حساس، دعا همچون نور اميدي در دل انسان مي تابد و دعا كننده علاوه بر آرامش درون، اعتماد به نفس، تلطيف روح، عشق و معرفت خويش را نيز به نمايش مي گذارد. امام صادق عليه السلام در يكي از رهنمودهاي حكيمانه خويش ما را به دعاي دسته جمعي فرامي خواند و مي فرمايد:«اگر گروهي چهل نفره جمع شوند و خداي خويش را بخوانند، مطمئنا دعاي آنان مستجاب خواهد شد و اگر چهل نفر نبودند گروه چهار نفره، ده بار خدا را بخوانند كه همين اثر را دارد و اگر بيش از يك نفر نباشد و چهل بار خدا را صدا بزند، خداي عزيز خواسته او را برآورده خواهد كرد.»
آمرزش چهل گناه
حضرت باقرعليه السلام يكي از حقوق واجب مسلمانان بر عهده همديگر را، حضور در تشييع جنازه آنان مي شمارد و با توجه به اهميت آن، تاثير معنوي اين حضور را نيز بيان مي فرمايد: «كسي كه جنازه اي را از چهار طرف حمل كند، خداوند متعال چهل گناه كبيره او را خواهد بخشيد.»
كمال در چهل سالگي
از مهمترين نكاتي كه در زندگي انسان وجود دارد و در مرحله تكامل معنوي و شخصيت وي موثر است، رسيدن به مراتبي از سن و سال است كه انسان كاملتر و پخته تر مي شود. خداوند متعال در اين زمينه چهل سالگي را اوج كمال انساني مي داند و مي فرمايد: «تا زماني كه به كمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگي بالغ گردد، مي گويد: پروردگارا! مرا توفيق ده تا شكر نعمتي را كه به من و پدر و مادرم دادي، به جا آورم و كار شايسته اي انجام دهم كه از آن خشنود باشي و فرزندان مرا صالح گردان! من به سوي تو بازمي گردم و توبه مي كنم و از مسلمانان مي باشم.»
آثار چهل روز اخلاص
امام رضا عليه السلام از پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله چنين نقل فرمود: «هيچ بنده اي چهل روز اعمال خود را خالصانه به درگاه حضرت حق انجام نمي دهد، مگر اينكه خداوند متعال چشمه سارهاي حكمت را از قلب او به زبانش جاري مي سازد.»
ياران حضرت مهدي عليه السلام
هنگامي كه حضرت مهدي عليه السلام ظهور مي كند هر يك از ياران و شيعيان آن حضرت معادل نيروي چهل مرد قدرت روحي و بدني خواهد داشت. امام سجاد عليه السلام فرمود: «هر گاه قائم ما قيام كند، خداوند متعال از شيعيان ما آفت، بلاو سستي را دور خواهد كرد و دلهاي آنان را همانند پاره هاي آهن قوي و محكم مي نمايد و نيروي هر يك از آنان را معادل نيروي چهل مرد قرار خواهد داد.»
چهل روز عزاي مومن
رسول گرامي اسلام صلوات الله عليه در سفارشهاي خويش به جناب ابو ذر غفاري به اهميت و جايگاه والاي مومن در جهان اشاره كرده و فرموده است: «اي ابوذر! هنگامي كه مومني از دنيا مي رود، زمين تا چهل روز براي فقدان او گريان و عزادار است.» ممكن است منشا مجالس اربعين براي اموات مومنين همين روايت نبوي باشد.
زندگي چهل ساله
هنگامي كه فرزدق شاعر، قصيده معروف خود را در مدح حضرت امام سجاد
عليه السلام در حضور خليفه ستمگر عباسي، هشام بن عبدالملك، با رشادت تمام قرائت كرد، خليفه بر او خشم گرفت و دستور داد تا فرزدق را علاوه بر قطع حقوق، به جرم دفاع از اهل بيت عليهم السلام زنداني كنند؛ اما بعد از گذشت مدتي به دعاي امام چهارم عليه السلام آزاد شد. امام
زين العابدين عليه السلام براي كمك به فرزدق مبلغي را كه چهل سال مخارج زندگي اش را كافي بود به حضورش فرستاد و فرمود: «اگر مي دانستم بيش از چهل سال زنده خواهي بود، بيشتر مي فرستادم.» علي بن يونس بياضي مي نويسد: دقيقا بعد از چهل سال از آن تاريخ، فرزدق به ديار باقي شتافت و صداقت و كرامت امام چهارم بر همگان روشن شد.
بعثت انبياء (ع) در چهل سالگي
در روايت آمده است كه اكثر انبياء در چهل سالگي به رسالت مبعوث شده اند. همچنان كه رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله نيز در چهل سالگي به رسالت مبعوث گرديد. امام باقر عليه السلام فرمود: «پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در63 سالگي از دنيا رفت، كه آخر سال دهم هجرت بود. آن حضرت بعد از تولد خويش هنگامي كه چهل سالش كامل گرديد، به پيامبري رسيد و13 سال ديگر در مكه بود كه در53 سالگي به مدينه هجرت كرد و بعد از ده سال در مدينه به سراي جاويدان منتقل شد.»
حفظ چهل حديث
حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله در زمينه پاسداري از فرهنگ و معارف اسلام مي فرمايد:«هر كس از امت من چهل حديث از احاديث ديني مورد نياز جامعه را حفظ كند، خداوند متعال او را در روز قيامت به عنوان فقيه و دانشمند محشور خواهد كرد.» بر اساس همين حديث، دانشمندان بزرگ شيعه تلاش كرده اند كه كتابهايي را به نامهاي اربعين و چهل حديث از خود به يادگار بگذارند تا شايد مشمول اين كلام نوراني رسول گرامي اسلام بشوند، نظير: اربعين شيخ بهايي، اربعين شهيد اول، اربعين مجلسي دوم، اربعين جامي و چهل حديث امام خميني رحمت الله عليه.
آثار گناه تا چهل روز
آثار گناهاني كه انسان مرتكب مي شود تا چهل روز در روح و روان او باقي است. امام صادق عليه السلام فرمود: «كسي كه از شراب و مسكرات حرام استفاده كند تا چهل روز نمازش پذيرفته نمي شود، مگر اينكه حقيقتا توبه كند.»
اصلاح تا چهل سالگي
اساسا افراد سعادتمند و كساني كه به دنبال خوشبختي و كمال هستند تا سن چهل سالگي در اعمال و رفتارشان نشانه هاي اصلاح پيدا مي شود؛ اما اگر تا سن چهل سالگي تغييراتي در رفتارهاي زشت و ناپسند آنان ايجاد نگردد، بعد از آن اصلاحشان مشكل خواهد بود. رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در اين زمينه به مسلمانان هشدار داده و فرموده است:«هنگامي كه شخص به سن چهل سالگي پا مي گذارد و كارهاي نيك او از اعمال زشتش بيشتر نباشد، شيطان پيشاني او را بوسيده، ميگويد: اين چهره اي است كه ديگر روي سعادت و خوشبختي را نخواهد ديد.» و در حديث ديگري آن حضرت افراد چهل ساله اي را كه به سوي صلاح گام برنمي دارند از دوزخيان به شمار مي آورد و مي فرمايد: «فرد چهل ساله اي كه در انديشه كارهاي نيك نباشد، براي ورود به آتش جهنم، خود را آماده كند كه نجات او مشكل است.»
+ نوشته شده در دوشنبه چهارم بهمن ۱۳۸۹ ساعت 22:36 توسط الهام مهدی زاده
|